Aile Evlilik Çift Danışmanı Dr. Ekrem Çulfa Koçluk ve Psikolojik Danışmanlık Merkezi 0533 3738123
Uzman Klinik Psikolog Hatice Büşra Kara 05333738123
busra.kara@icloud.com
Depremin İnsan Psikolojisi Üzerindeki Etkisi
13/11/2020 Ülkemizdeki
en büyük afet tehdidinin deprem olduğu bilinmektedir. Her yıl çok veya az
şiddetli birçok deprem meydana gelmektedir. Geçmişte ülkemizde birçok yıkıcı
deprem olduğu gibi şimdi ve gelecekte de birçok deprem olacağı bir gerçektir. İnsanlar
bu olaylar sonucunda sadece fiziksel ve ekonomik olarak değil psikolojik olarak
etkilenmektedir. Yer kökenli doğal afetler dünyanın hemen hemen her yerinde
görülen ve afet boyutuna gelebilen doğa olaylarıdır. Afet yaşandığı anda kişi,
psikolojik şoka girmekte ve dona kalmaktadır. Şok etkisi kişinin bütün bedenine
yayılmaktadır. Bu şok etkisi bedenin psikolojik savunma mekanizmasıdır. Bazı
bireylerde ise bu davranışın tam tersi görülmektedir. Kişi panik halinde ve
durmadan hareket etmektedir. Doğal afet, ölüm, kaza vb olaylar travmatik
durumlar olarak adlandırılmaktadır. Afetler,
yaşamı büyük ölçüde sekteye uğratan fiziksel, sosyal ve psikolojik kayıplara
yol açarak dünyanın güvenilir bir yer olduğu konusunda inanç duygumuzu sarsan
olaylardan oluşmaktadır. Psikolojik kayıplardan etkilenme durumu ise kişiden
kişiye değişen bir kavramdır. Afet sonrası yaşanan ilk psikolojik davranışlar
akut durum olarak adlandırılmaktadır. Bu aşamada insanlarda olayın şokuyla;
mantıklı düşünme yetisinde azalma, yaşanan olaya inanamama, korku, öfke
krizleri, güvensizlik gibi duygular ortaya çıkmaktadır. Davranışsal olarak;
alkol ve sigara kullanımında artış, uykusuzluk veya aşırı uyuma, kabus görme,
az veya aşırı yemek yeme, dikkat bozukluğu gibi sorunlar ortaya çıkmaktadır.
İkinci aşama, tepki aşamasıdır. Bu aşamada afeti yaşayan insanlar, afeti
hatırlatan her türlü durumdan kaçınmak istemektedir. Korku, endişe,
huzursuzluk, depresyon, yalnızlık hissi gibi duygular gözlemlenmektedir. Üçüncü
aşama diye tabir edeceğimiz iyileşme aşamasında ise; afet sonrası verilen
olumsuz tepkilerde azalma görülmektedir. Afeti yaşayan birey artık iyileşme
belirtileri göstermekte ve hayata karşı ilgi duymaya, gelecek ile ilgili
planlar kurmaya başlamaktadır. Afetzede artık kendini duygusal ve fiziksel
açıdan toparlamaya başlamaktadır. Deprem
sonrası yaşanan ilk saatler panik ve keder yoğunluğu taşıyan dram yoğunluğu
yüksek olan saatlerdir. İnsanlar büyük telaş içinde olmaktadır. Daha sonraki
birkaç hafta içinde depremzedelerdeki psikoloji yerini bundan sonraki hayatının
nasıl olacağı sorununu düşündürmektedir. İlk günlerdeki panik ve çaresizlik
yerini, yaşama yeniden nasıl başlanır arayışlarına bırakmaktadır. Yeniden evde
yaşayabilme, yeniden işe dönme arzusu gibi düşünceler belirmeye başlamaktadır.
Devlet ve yerel yönetimlerin, hasar onarımı ve yeniden eski hale dönüş
çalışmalarına başladığı görülmektedir. Psikoloji araştırmalarına göre afetlerin alkolle
ilgili sorunlar, depresyon, şiddet, yaygın anksiyete bozuklukları ve TSSB
üzerinde önemli etkileri bulunmaktadır. TSSB, afetten kurtulanlar arasında yaygın olarak
incelenen psikolojik bozukluk olduğu ortaya konmaktadır. Afete bağlı stres
tepkilerini fizyolojik ve psiko-duygusal tepkiler olarak sınıflandırılmakta ve
açık ve gözlemlenebilir davranışlarda bu stres tepkilerinin ortaya çıktığını
öne süren araştırmacılar bulunmaktadır. Bu doğrultuda yapılan araştırmalarda,
bulgular afet sonucunda fiziksel veya psikosomatik hastalık, alkolle ilgili
sorunlar, aile stresi, şiddet ve saldırganlık olasılığının arttığını ortaya
koymaktadır. Afetlerde
psikolojik destek; afet sonrası ortaya çıkabilecek psikolojik bozuklukların
önlenmesi, aile ve toplum düzeyinde ilişkilerin yeniden kurulması ve
geliştirilmesi, etkilenenlerin normal yaşamlarına geri dönmesi sürecinde kendi
kapasitelerini fark etmeleri ve dayanma güçlenmelerinin sağlanması, toplumda
gelecekte ortaya çıkması muhtemel afet ve acil durumlarla başa çıkma
becerilerinin artırılması, yardım çalışmalarının desteklenmesini içeren ve afet
döngüsünün her aşamasında yürütülen çok disiplinli hizmetler bütünü olarak
ifade edilmektedir. Afet sonrası oluşan olumsuz durumlarla başa çıkabilmenin
temelinde, psikolojik destek çalışmaları büyük rol oynamaktadır. Psikolojik
destek, afet yönetiminin iyileştirme safhasının en önemlisi safhasıdır.
Psikolojik destek, afetzedeleri rahatlatmak, yönlendirmek, ortaya çıkan negatif
durumlarla başa çıkma yöntemlerini öğretmekle toplumun eski psikososyal haline
geri dönmesine yardımcı olmaktadır. Deprem
afeti bütün insanları psikolojik olarak etkilemektedir. İnsanlar bu
olumsuzluktan kurtulabilmek için kendi imkanlarını kullanmaktadır. Profesyonel
olarak destek alan insan sayısının az olması Türk halkının psikolojik destek
alma konusundaki ön yargılarından kaynaklanmaktadır. Bu ön yargının oluşmaması
için profesyonel destek verecek olan psikoloğun kişiye özel yaklaşımlarda
bulunması ve davranması gerekmektedir. Bu
deprem başta olmak üzere yaşadığımız her türlü can ve mal kaybı yüksek
depremlerde alınacak en büyük ders; depremin insanı doğrudan öldürmediği,
yıkıma ve can kaybına neden olan durumun sağlam olmayan yapılardan
kaynaklandığı gerçeğidir. KAYNAKÇA Adams, P. R., & Adams, G. R. (1984). Mount Saint Helen’s
Ashfall: Evidence for Bayhan
N., Gül H., 2001. Deprem El Kitabı. Zaman Cep Kitapları, İstanbul. 125 s. Aydın,
D. (2014). Afet Sonrası Psikososyal Destek Uygulamaları.12 Mayıs 2014,
http://www.ihhakademi.com/wp-content/uploads/2014/01/AFETSONRASI-DESTEK.pdf. Canbolat
B., Erberik A., Tüydeş H., Karaesmen E., 2006. Deprem. ODTÜ Yayıncılık, Ankara.
152 s. Karancı,
N., 2008. Afet Zararlarını Azaltmada Psikolojinin Önemi, Afet zararlarını
azaltmanın temel ilkeleri, JICA türkiye ofisi, yayın no: 2, s51-59, Ankara. Şahin
C., Sipahioğlu Ş., 2003. Doğal Afetler Ve Türkiye. (2. Baskı). Gündüz Eğitim ve
Yayıncılık, Ankara. 472 s. Uzm. Klinik Psk.
Hatice Büşra KARA busra.kara@icloud.com |
Yorumlar |
Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu yapmak için tıklayın |
Yazarın diğer yazıları |
BAĞIMLILIK - 20/11/2020 |
Bağımlılık, bir maddenin belli bir etkiyi elde etmek için alınması, bu süreçte ortaya çıkan bedensel, ruhsal ya da sosyal sorunlara rağmen, maddenin alınmaya devam edilmesi, aynı etkiyi elde etmek için madde miktarının arttırılması olarak tanımlanır. |
PANDEMİ DÖNEMİ ETKİLERİ - 16/11/2020 |
Dünya genelinde yaygın bir pandemi oluşturan Covid-19 salgını yaşamı ciddi anlamda tehdit etmeye devam etmektedir. Hastalığın hızlı bulaşması ve ölümlere sebep olması insanlarda korku ve endişeye yol açmaktadır. Her yaştan insanı etkilemektedir. |
DANIŞANA ÖNERİ NİTELİĞİNDE ÖRNEK MEKTUP - 11/11/2020 |
Hayatındaki kişi ile sorunlar yaşayan bireyler bunlara çözüm bulma konusunda neler yapabilir, nasıl bir yol izleyebilir ve yaşadığı sorunlardan kaynaklı kendine vakit ayıramıyorsa bu durum hayatında ne gibi olumsuzların doğmasına neden olmaktadır |