Bağlanma Korkusu (Yakınlık Fobisi) Nedir?

Yakınlık korkusu, bir çeşit fobi ve kaygı bozukluğudur. Duygusal ya da fiziksel olarak başka bir insana yakın olma korkusu olarak tanımlanır. Eğer yakınlık korkusu dokunulma fobisinden kaynaklanıyorsa durum farklıdır ve bu durumda aşılması gereken aslında dokunulma korkusudur.

Sağlıklı bir şekilde yakınlık kurabilen insanlar kendi duyguları, düşünceleri, arzuları ve korkuları hakkında içten olabilirler. Eşlerine güvenebilirler, ilgilerini göstermekten çekinmezler, fiziksel yakınlık kurmaktan ya da başka birinin karşısında kırılgan görünmekten korkmazlar.

Oysa, bağlanma korkusuna sahip insanların belirgin bazı özellikleri şunlardır:

Güvenmekte sıkıntı çekerler

Kırılmaktan, reddedilmekten ve kabul görmemekten korkarlar,

Risk almaktan kaçınırlar

gerçekten kim olduklarının keşfedilmesinden korkarlar,

ilgi ve sevgilerini cinselliği kullanmadan gösteremezler,

hızlı ve duygusuz bir seksi, uzun süreli ve romantik bir sevişmeye tercih ederler

Tam anlamıyla açık ve dürüst olamazlar,

Geçmişte kendilerini üzen durumların ya da korkularının etkisinden uzun zaman geçse de kurtulamazlar,

başkalarından yardım istemekte zorlanırlar

(Samantha De Bono)

Psikolog Dr. Kal Heller bu konuda “Başka birine ihtiyacınız olduğunu kabul etmek o kişiyi kaybetme ve incinme riskini de göze almak anlamına gelir. Bu hepimiz için zordur. Toplum, özellikle erkeklerin özgürlüklerini elde tutmaları gerektiğini öğretir. Oysa duygusal yakınlık için bağlılık gerekir” diyor.

Bağlanma korkusu olan kişiler, başka insanla yakınlaşma ithimalini ortadan kaldıracak şeyler yaparlar, mesela henüz ilişkinin en başlarındayken sadık olmanın kendileri için imkansız olduğunu söylerler ya da karşılarındaki kızdıracak farklı davranışlar sergilerler.

Bu kişiler partnerlerini/ eşlerini kendilerine yeterince bağlı olmadıkları ya da kendilerini yeterince sevmedikleri konusunda suçlayabilirler. Eğer korkularının eşlerinden değil de kendilerinden kaynaklandığı onlara anlatıldığında şaşırırlar.

Ek olarak, yakınlık korkusu olan kişilerde sıklıkla depresyon da görülür (Thelen, Sherman & Borst, 1998)

Bağlanma Korkusu Kendine Güvenin Azlığından Kaynaklanıyorsa,

Kendimizle ilgili bu olumsuz duygularımız ya çocukken yaşananlardan ya da yetişkinlikte güvenimizi sarsan durumlardan kaynaklanır. Yeterince sevilip ilgi görmemiş ya da istismara uğramış çocukların büyüdüklerinde yakınlıktan kaçınması normaldir. Kişi kendini sevilmeye layık görmüyorsa bunu değiştirmesi zordur. Başka bir insanın olumlu duygularını kabullenip onunla yakınlaşmak, kişinin kendi hakkındaki olumsuz duygularının yanlış olduğunu kabullenmesini gerektirir. Bunu kabullenmek de zor olduğundan, kişi karşısındakini davranışlarıyla uzaklaştırmayı daha kolay bulur. Sevilmeyi haketmediğini düşünen kişi kendisine ilgi gösterilmesi karşısında şüphe ve paranoyaya kapılacaktır.

Kendilerine güveni az olduğundan dolayı yakınlık korkusu olan kişilerde öncelikle kendileriyle ilgili bu olumsuz görüşlerini değiştirme çalışmaları yapılmalı ve olumlu düşüncelere kapıldıklarında hissettikleri kaygı azaltılmalıdır. Daha sonra yavaş yavaş ilişkilere karşı olan toleranslarının arttması beklenir.

Bağlanma Korkusunun Nedenleri

Bu korkunun nedenlerine bakıldığında öncelikle akla çocukluk ya da yetişkinlikte yaşanmış taciz, tecavüz, dayak gibi istismar ihtimalleri gelir. Bu ihtimaller dışlandığında yakınlık fobisine sahip insanların aynı zamanda aşağıdaki korkulara da sahip olabildikleri görülür:

Reddedilme ya da terk edilme korkusu

Başka bir insanla “bir” olup kendi benliğinin yok olması korkusu

Sevilen birinin ölümü ya da boşanma sonrası yaşanacak acıdan korkma

Sevilmeye layık bir insan olmadığının ortaya çıkmasından korkma

Başarısızlıktan korkma

Sorumluluktan korkma

KAYNAKLAR:

Thelen, Mark H. Michelle D. Sherman and Tiffany S. Borst. (1998, January) “Fear of Intimacy and Attachment among Rape Survivors.” Behavior Modif. vol. 22 no. 1 108-116

Thelen, Mark H. Jillon S. Vander Wal, Ann Muir Thomas, Robert Harmon (2000, April)“Fear of Intimacy among Dating Couples” Behav Modif April 2000 vol. 24 no. 2 223-240