StresNedir? Trafikte Stres Nedir? Nasıl Başa Çıkılır?

İnsandazorlanmaya neden olan, uyum ve dengeyi bozan, fiziksel, çevresel, ruhsal, toplumsal,psikososyal etkenleri organizmada bu etkenlere karşı gelişen olumsuzdeğişiklikleri ve tepkileri anlatmaktır. Stres faktörüne karşı SAVAŞ ya da KAÇtekniği vardır. Trafikte en çok yaşanan sorun olan Hak İhlali’ ni ele alırsakhak ihlaline karşı kişi olayı direk saldırı olarak anlamlandırır. Hakihlallerini şöyle sıralarsak sıkışık sıkışık gitmek, makaslama yaparaksollamak, arka tampona kadar yanaşmak, diğer sürücüleri sıkıştırmak,emniyetşeridinden gidenler. Böyle bir durumda kişi belirsizlik, kontrol duygusunukaybetme ve engellenmiş hissi yaşar. Bu durumda birey kendini düşünce sistemindefarklı yerlere koyar. Ne gibi dersek? Herkes akıllı ben mi enayiyim, hepsibasıp sollayıp gidiyor ben neden yavaş yavaş gidiyorum vb. gibi kişi bol bololumsuz otomatik düşünceler üretebilir. Kişi bu olayı saldırı olarak algıladığıiçin kaygı, korku yaşıyor bu da öfkeyi doğuruyor. Öncelikle yapılması gerekenen önemli iki şey      

                    1) Durumu kabul etmeliyiz

                    2) Düşünce yapımızıdeğiştirmeliyiz.

Ortadagerçekçi bir durum var. Kişilerin böyle bir durumda gerçeklik testi yapmasıgerek. Yani kişi bilişsel (zihinsel) süreçlerini yönlendirebilmeyi öğrenmeli.Yaşadığı olayı felaketleştirmeden olumlu otomatik düşünceler üreterek bulunduğuortamı zevkli kılmalıdır. Kişiler olumsuz otomatik düşüncelerini itip bununyerine olumlu otomatik düşünceler üretmelidirler. Yani ‘’Kaldım burada neyapacağım şimdi yerine evet şu an trafik yavaş yavaş ilerliyor bi müzik açım,dışarıda herkes sıcakta otobüs bekliyor ama ben en azından arabamdayım veklimam var ya da kahrolası trafik yerine bu benim yaşantımın bir parçası olarakbakması gerek. Yakınındaki kişilerle araba güzel hoş sohbetler edilebilir.Toplu taşıma aracı kullanan bir birey bu süreyi kitap okuyarak geçirebilir yada yanında tanıdığı kişi varsa hoş sohbet edebilir. Ön koşullardan bazıları iseerken yola çıkmak ama erken çıktığımız halde kaza veya yol yapım çalışmasıylakarşı karşıya kalabiliriz.Böyle durumda da kişinin gideceği yönü ne kadar iyibiliyor ya da ekstra yol bilgisine ne kadar sahip. Yani bu şıkışıklıktakaçabileceği başka bir yol var mı?. Kişilerin arabalarında kraker, içecekbulundurmaları gerek. Otobandasınız ve çocuğunuz ya da kendiniz acıktınız,susadınız ama arabada yok. Huzursuzluk sözle olarak başlayıp davranışsal olarakkötü bitebilir. Bu yüzden gerekli koşulları önceden ayarlamak çok iyi. İşinizeönceden gitmeye çalışın yani sürekli aynı şeyi yapıp farklı sonuçlarbekleyemeyiz. Sürekli işimize giderken geç vakitte çıkıp erken vakitte işimizevaramayız. Arabayı düz vites kullanmada sorun yaratabilir çünkü otomatik viteskullanmak kadar kolay değil. Düz viteste ise odaklanma vites değiştirmekteolacağı için arabada konuşulması, müzik dinlenilmesini istemeyebiliriz ve en küçükdikkatimizi bozacak bir şeyde sinirlenebiliriz. Yapılması gereken bir başka şeyise ehliyet kurslarında psikologların çalışması olabilir. Psikologların buanlamda sürücülere psikolojik destek vermelidirler. Yani trafikte kaldım neyapmalıyım? Sıkıştırıldım ne yapıcam? gibi sorular sorulabilir ve bu anlamdapsikologun sürücüye ne yapması gerektiğini anlatması olabilir. Ya da trafiktekaldığımızda benim aynı olaya vereceğim tepkiyle örneğin panik atak’ın vereceğitepki farklıdır. Panik atak’ ın bu anlamdaki öfke kontrolsüzlüğü daha fazlaolabilir. Psikolojik anlamda desteği olan kişilerin ise trafikte ne yapmasıkonusunda da bir profesyonelden destek alması gereklidir. Trafikte kaldığımızdabireyler derin ve yavaş nefes alarak kendilerini rahatlatabilirler. Her bireybiriciktir. Hepimizin düşünce- duygu- davranışları farklıdır. Meselatrafikteyiz önümüzde bir kaza var geride 500 araba kaldık. Birimiz müzik açıpdinliyoruz birimiz çocuğumuzla oynuyoruz birimiz ise elimizde sopayla çıkıpbağırıyoruz. Verdiğim örnekte de görüldüğü gibi hepimiz her uyarana karşıfarklı tepkiler veriyoruz. Burada olayı farklı düşünen, olayı çarpıtanbizleriz. Bunda etken faktör hepimizin kişilik özellikleri, düşünce biçimleri,bireysel farklılıkları, risk alma eğilimlerimiz, tehlike algısını nasılalgıladığımız ya da sürücülükle ilgili yeteneklerimiz nelerdir? sorusu ortayaçıkacak ve bundan dolayı da hepimiz farklı tepkiler vermeye başlıyoruz. Sonuçolarak bizi olaylar etkilemez bizi etkileyen duygularımızdır. Bu anlamdakiduyguda yaşadığımız öfkeyi,duygu kontrolsüzlüğünü veya belirsizliğiyle nasılbaşa çıkılması konusunda da bir uzmandan destek alınması gereklidir.