ÇOCUKLARDA ÖZGÜVEN ve AİLELERİN ETKİSİ

 Bazı aileler çocukları hayattaki zorluklarla uğraşmasın, üzülmesinler diye onlarınadına düşünüp birçok işi onların yerine yaparak, ne kadar iyi niyetli dedüşünseler aslında büyük bir eğitim hatası yapmış oluyorlar. Bu tür çocuklarbüyüdüklerinde, sorunlarını çözmekte çok zorlanır, yapamayacağını düşünerekçabuk pes eder, hep ailesinden çevresinden yardım bekler, kendi kendine çözemez.Üstelik bazı ebeveynler küçük yaşta sorumluluk vermedikleri çocuklarınınileride sorumluluk sahibi olmamalarından şikayet ediyorlar.

 Bununtam tersi şeklinde sorumluluk sahibi bir çocuk yetiştirmek isteyen aileler,çocuğa erken zamanlarda başarabileceği küçük küçük görevler vermeli ki çocukbecerikli başarılı olduğunu hissetsin. Özellikle ilkokula yeni başlayan çocuksorumluluk almaya çok müsaittir. Bu dönemde çocuğa görev vermeye alıştırmaközgüven oluşmasında oldukça etkilidir.

Çocuktaözgüven azalmasını tetikleyen bir başka etken de bazı ailelerin mükemmeliyetçiolmalarıdır. Örneğin çocuk karnesini getirdiğinde ilk olarak zayıf olan notlaraodaklanırlar, “Neden zayıf?” gibi sorularla kişiliğine kadar eleştiri yağmurunatutarlar çocuğu. Bunun tersine iyi notlarını da görüp tebrik ederek sonra “Zayıfnotlarını nasıl düzeltebiliriz?” şeklinde yaklaşmak daha doğru olacaktır,böylece çocuk kendisine değer verildiğini hisseder.

Çoğuailelerin yaptığı başka bir hata “___ hep ders çalışıyor ailesini hiç üzmüyorhep iyi notlar alıyor,sen niye öyle olamıyorsun?” diyerek çocuğu başkalarıylakıyaslamaktır. Bu şekilde kıyaslanan çocuk kendini yetersiz hisseder ve kendinegüveni azalır. Nasıl ebeveynler diğer ebeveynlerle kıyaslanmaktan hoşlanmıyorsaçocuklar da hoşlanmaz. Çocuk kendini devamlı olarak ailesine kanıtlama ihtiyacıhisseder. Bunun bir yolu olarak da ya bir gruba dahil olurlar ya okuldankaçarlar ya da marka takıntısı geliştirirler. Ebeveynler çocukları hep markagiydiği ve giymek istediği için şikayet etmek yerine kendi tutumlarınısorgulamaları daha yapıcı olacaktır.

Aşırı Özgüven de Bir Problemdir!

Aşırıözgüvene sebep olabilecek etkenlerden biri ailenin beklentilerinin yüksekolmasıdır.  Çocuktan yapabileceğinden fazlasınıistemek çocukta stres ve mutsuzluk yaratır. Çocuk ne yapsa ailesini memnunedemeyeceğini düşündüğü için kendini tamamen salabilir, hiçbir sorumluluğuyerine getirmeyebilir. 

Birdiğer hata övgünün az kullanılması ve kullanıldığı zaman da yanlış yerdekullanmasıdır. Bunun doğru yolu çocuğun kişiliğinin değil, harcadığı emek veçabalarının övülmesidir. “Senin dünyada eşin yok, bir tanesin” gibi övgülerçocuğun kendini geliştirme becerisini yok eder, kendini her konuda yeterlihisseder, dolayısıyla geliştirmek için çaba harcamaz. Bunlar yerine “Bak ne güzelyatağını topladın, ne güzel hazırladın çantanı.” gibi çabalarını övmek dahadoğrudur. Aksi halde çocuk hatalarını inkar etme yoluna gider.

 Özgüvenleilgili ilginç bir konu şudur: İnsanın kişiliğinin %30-40’ı genlerin etkisiyleoluşur. Geri kalan ise öğrenmeyle gelişir. İnsanların bir kısmının dışa dönükbir kısmınınsa içe kapanık olmasının sebebi budur. Anne babalar bu genetiketkiyi göz önünde bulundurup çocuğu hırslı, azimli bir insan olmayazorlamamaları gerekir. Her çocuk ailesinin istediği kişilikte olmayabilir.Genetik olarak içe kapanık bir çocuk, ailesinin beklentilerini karşılayamayıpbir de ailesinden olumsuz geri bildirim alıp aşağılanırsa tamamen içine kapanıpdepresyona girebilir.

KAYNAK: Bu yazının kaynağı olarak Prof. Dr. Nevzat Tarhan'ın Aile Okulu adlı kitabı kullanılmıştır.