Okulöncesi çocuklara ölüm, “artık yanımızda olmayacağı, ona sarılamayacağımız,dokunamayacağımız ama onu sevmeye devam edeceğimiz” olarak anlatılabilir. Bunuanlatacak kişi sakin olursa, çocuk bunun sakin karşılanması gerektiğini anlarve onu model alır. Bu yaşta çocuklar sıklıkla ölen kişilerin nereye gittikleri,nasıl oldukları hakkında sorular sormak isterler. Bu sorulara elinizdengeldiğince doğru, kısa ve net cevaplar vermeli, uzun uzun anlatmamalı.

Ölenkişi için “uzaklara gitti”, “uzun bir uykuya daldı” benzetmeleri ise, çocuğunkafasının karışmasına, birilerinin gitmesi veya uyumasından korkmalarına veendişe duymalarına sebep olabilir. Bu söylemleri kullanmadan ölümü anlatmak çokzor da olsa, ölümün canlıyken yaptıklarımızı artık yapamadığımız bir durumolduğunu anlatılmalı, sorulara çocuklar

sordukçacevap verilmeli, çocuğun hazır olmadığı açıklamalar yapmamaya dikkatedilmelidir.

Ölen kişinin yaşını ölüm nedeni olarak göstermek ise, (“___ Teyze çok yaşlıolduğu için öldü” gibi), çocuğun anne ve babasının da bir gün öleceği gerçeğiile yüzleşip, bundan korkmasına sebep olabilir. Bu durumda da çocuk, annebabası yanında olmayacağı zaman ona kimin bakacağını düşünerek, anne vebabasına “Siz ne zaman öleceksiniz?” diye sorabilir. Bu soruya cevap olarak, “Sanırımbizi kaybetmekten ötürü endişeleniyorsun canım, çoğu insanlar uzun süreleryaşarlar, ben ve baban da uzun süre yaşamayı bekliyoruz ve senin ne zamanihtiyacın olsa yanında olacağız” demek yeterli olabilir. Böyle bir açıklamadansonra bile çocuk tekrar tekrar aynı soruları sorabilir, güvence almakisteyebilir. Her sorduğunda aynı cevabı tutarlılıkla vermek önemlidir.

Dahabüyük yaşlarda ise, ölüm kavramı daha somut biçimlerde anlaşılır hale gelir.Ölümün geri dönülemez olduğu, yaşayan her canlı varlığın öleceği gibi gerçeklerbilinir. Cenaze törenine katılmak, mezarlık ziyaretlerinin yapılması 8-9 yaşdöneminde uygun olsa da, her aile kendi gelenek ve düzenleri içinde çocuk içinen uygun olana karar verebilir.

Bazençocuğun yaşadığı yas uzun sürebilir ve bir uzman desteği gerekebilir.

EĞER;

- Çocuğunuzun iştahındaki değişiklik(artma/azalma) devam ediyorsa veya günden güne farklılaşıyorsa,
- Uykudan ağlayarak bağırarak uyanıyorsa ve uykuya dalmadaki güçlük yaşıyorsa,
- Daha küçük yaş dönemlerine ait özellikler artarak sürüyorsa (altına kaçırma,anneye aşırı bağlanma),
- Okul çağı çocuklarında dikkat ve konsantrasyonu sağlamada ciddi güçlükyaşanıyorsa, 
- Ders başarısında düşme, okula gitmek istememe davranışında artma varsa,
- Hırçınlık, saldırganlık gibi tepkileri arttıysa,
- İçine kapanmışsa, sessiz kalıyorsa ve duygusal herhangi bir tepki göstermemedevam ediyorsa,
- Bu konuyla ilgili konuşmaktan kaçınıyor ve hiçbir şey olmamış gibidavranıyorsa bir uzmandan yardım almak gerekebilir.

ÖlümleBeraber Çocuğun Rol Modelinin Kaybı

Bilindiğiüzere erkek çocuklar için baba, kız çocuklar için anne önemli bir rol modeldir.Baba modelini kaybeden çocuk, anneyi rol modeli kabul eder ve cinsel kimliğinioluşturmakta problem yaşar. Bazı anneler baba modeli olsun diye evlilik yapar,üzerinde fazla düşünmeden böyle bir karar vermek doğru değildir. Çocuğun, ölenkişi erkekse amca, dayı kadınsa teyze, hala, yenge gibi kişilere ihtiyacıvardır.

Kendiçocukluğunda anne ya da babasını kaybetmiş bir ebeveyn, çocuğu ya onun gibieksiklik yaşamasın diye fazla ilgili davranıp çocuğun özgüven geliştirememesinesebep oluyor ya da tam tersi ben ölünce acı çekmesin diye normalden katı veilgisiz davranıp neredeyse babasız büyüyor gibi hissettiriyor.

KAYNAK: Bu yazının kaynağı olarak Prof. Dr. Nevzat TARHAN'ın Aile Okulu adlı kitabı kullanılmıştır.